Amerikaanse; Danseres, danspedagoge en choreografe
(1894 - 1991; Moderne dans, het begin)
Martha Graham (1894-1991) is van onschatbaar belang geweest voor de dansgeschiedenis, zowel als danseres, als choreografe en als danspedagoge.
“Beweging kan nooit liegen” was een van haar credo’s en haar leven en werk is daar een hartstochtelijke getuigenis van.
Ze begon haar loopbaan in Denishawn (de eerste professionele danopleiding in Amerika) te Los Angeles, waar ze zich in 1923 van losmaakte. Vanaf 1926 werkte ze met een eigen groep dansers waaruit drie jaar later tenslotte de fameuze Martha Graham Dance Company is voortgekomen.
Tot op ongekende hoge leeftijd - zij was 75 toen zij uiteindelijk afscheid nam van het podium - is zij actief gebleven als danseres; als choreografe heeft ze in 1984, en toen was zij al 91 jaar,nog een algemeen erkend meesterwerk gemaakt, een bewerking van The Rite of Spring oftewel Le Sacre du printemps .
Martha Graham ontwierp een heel eigen techniek, de Grahamtechniek (ook bekend als de Grahamdans ).Zij ontwierp een eigen danstechniek die nu vrijwel overal ter wereld wordt uitgeoefend. De basis van deze techniek wordt gevormd door het spannen (de ‘contraction’) en het loslaten (de ‘release’) van spieren in het lichaam. Dit wordt ingegeven door het natuurlijke ritme van de ademhaling waarbij de ‘zonnevlecht’, een denkbeeldig punt in het middenrif net onder het borstbeen, het centrum van het lichaam is. Deze techniek sloeg in als een bom.
Vanaf het begin van de jaren dertig wordt haar werk theatraal steeds gecompliceerder en interessanter. Haar choreografieën uit die tijd worden psychodrama’s genoemd omdat het Graham gaat om het uitbeelden van ‘s mensen diepste zielenroerselen.
Haar werk heeft een indrukwekkende omvang: maar liefst 176 balletten heeft zij nagelaten waaronder veel klassiekers als Lamentation (1930), Letter to the world (1940), Errand into the Maze (1947), Diversion of Angels (1948), Clytaemnestra (1958) en Acts of Light (1981).
“Beweging kan nooit liegen”. Dat is, zoals we al zagen, een uitspraak van Martha Graham.
Dans zag er hiermee heel natuurlijk en bijna onontkoombaar uit, terwijl ze tegelijkertijd dynamisch was.
De nadruk lag sterk op het contact van de voeten met de aarde omdat, zoals Graham zelf zei “de danser moet de grond niet loslaten, maar juist cultiveren, want het is zijn eigen landschap”.
Hiermee rekende ze eens te meer af met de ijzeren wetten van het academische ballet, waarbij juist het ‘loskomen’ van de aarde centraal staat.
Niet alleen qua techniek is Martha Graham van enorme waarde geweest voor de dans, ook de inhoud - het verhaal dat met de dans verteld wordt - was voor het publiek erg herkenbaar.
Het publiek kon zich identificeren met de grote menselijke emoties die werden uitgebeeld. Geheel in de geest van de tijd, met de verbreiding van de psychoanalyse, zette Graham de menselijke psyche in ‘the spotlight’.
Diepe zielenroerselen: daar ging het Graham om. Haar balletten verbeeldden wraak, heftige passie, angst, schuld en twijfel: oergevoelens die van de bühne spatten en de toeschouwer ademloos deed toekijken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten