Pure abstractie

Pure abstractie

Mondriaan zag als zijn taak vooral het ontdekken van zuivere middelen, waardoor hij de universele harmonie, de werkelijke realiteit achter de visuele schijn duidelijk kon maken. Hij voelde bijvoorbeeld dat het kubisme halt had gehouden voor het werkelijke doel ervan volledig bereikt was. Omdat het niet was geslaagd de implicaties van zijn ontdekkingen te verwezenlijken, waren kubistische werken nooit echt tot abstractie gekomen.
Mondriaan liet de zichtbare natuurlijke wereld links liggen en vorm en kleur en waarheid boven de visuele schijn, die men als werkelijkheid beschouwt. Hij stelde een schilderij gelijk aan het vlak waar het op gemaakt werd en hij probeerde met slechts een aantal lijnen, de primaire kleuren en zwart en wit tot een ‘kunst van zuivere creaties’ te komen.
De bedoelde intensiteit werd bereikt: hij wilde niks statisch en symmetrisch, hij wilde een dynamische, vruchtbare spanning creëren.

Zijn bijna dogmatische manier van werken is heel goed terug te zien in de werken, die in zijn tweede periode in Parijs maakte. Hij leefde daar kluizenaar in zijn atelier en hield zich streng aan zijn eigen regels en aan de oorspronkelijke regels van de Stijl.

Vlak voor het begin van de Tweede Wereldoorlog in 1938, vertrok Mondriaan naar New York. Daar vond hij nieuwe inspiratie en brak met zijn strenge principes. Hij liet zich opnieuw inspireren door de dingen om hem heen, zoals hij dat aan het begin van leven ook had gedaan. Maar nu gaf hij de dingen die hij zag een nieuwe invulling.
Zo liet hij zijn strenge principes gaan, maar bleef hij wel in dezelfde stijl werken als dat hij had eerder had gedaan.
Hij gaf bijvoorbeeld de stad New York weer in iets was bijna een rooster lijkt, met kleine kleurvlakken in de lijnen. Hij leek zijn eigen weg, stijl en waarheid te hebben gevonden.

Hoewel hij een voorvader van de abstracte kunst is, is het toch duidelijk dat hij niet als abstract kunstenaar is geboren. De fascinerende ontwikkeling, die Mondriaan heeft doorgemaakt gedurende zijn leven is er een, die weinig voorkomt.
Hij was een ongelukkige schilder, die gedurende zijn leven op zoek is gegaan naar zijn eigen stijl en waarheid. Toen hij deze eenmaal vond heeft hij gepoogd een internationale, universele waarheid te creëren. Maar uiteindelijk bleek hij gelukkig met zijn eigen stijl en combineerde zijn verleden met zijn heden. Hij vertaalde de visuele schijn naar een werkelijke realiteit, in abstractie, want zo kwam hij tot het fundament der dingen.